Năm 2023 là năm bản lề, có ý nghĩa rất quan trọng trong việc thực hiện thành công Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Đây cũng là năm Bộ Ngoại giao tổ chức Hội nghị Ngoại giao lần thứ 32, tổng kết công tác lãnh đạo, chỉ đạo quá trình triển khai nhiệm vụ công tác đối ngoại và các mặt công tác xây dựng Đảng trong nửa đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII. Hội nghị Ngoại giao lần thứ 32 (từ 18-22/12/2023) dành thời gian bàn về công tác xây dựng Đảng và công tác đảng ngoài nước nhằm đánh giá công tác giữa nhiệm kỳ, xác định phương hướng tăng cường năng lực lãnh đạo của các cấp ủy đảng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ đảng viên ngành Ngoại giao trong sạch, vững mạnh toàn diện.

Trong nửa đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII, toàn Đảng đã tạo ra được sự chuyển biến rất tích cực, với nhiều dấu ấn nổi bật trong việc kết hợp hài hòa, nhuần nhuyễn hơn giữa “xây” và “chống”, toàn diện hơn trên các mặt công tác xây dựng Đảng. Tuy nhiên, bối cảnh thế giới tiếp tục diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường, thách thức nhiều hơn so với dự báo, chưa từng có tiền lệ đối với công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Ban Cán sự Đảng Bộ Ngoại giao luôn xác định xây dựng, chỉnh đống Đảng là nhiệm vụ then chốt, gắn với nhiệm vụ chính trị của cấp ủy, cơ quan, đơn vị và của mỗi cán bộ, đảng viên; là nhân tố quan trọng hàng đầu trong đảm bảo phát huy vai trò tiên phong của đối ngoại trong giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, tranh thủ thời cơ và nguồn lực bên ngoài phục vụ phát triển đất nước, nâng cao vị thế, uy tín nước ta trên trường quốc tế.

Triển khai toàn diện, đồng bộ công tác xây dựng Đảng

Kể từ Hội nghị Ngoại giao 31, toàn ngành Ngoại giao đã nỗ lực triển khai đồng bộ cả nhiệm vụ chính trị đối ngoại, và nhiệm vụ xây dựng Đảng, xây dựng ngành trong sạch, vững mạnh. Trên cơ sở quán triệt nghiêm túc, sâu sắc Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng với quan điểm “xây dựng Đảng là then chốt”, Ban cán sự đảng Bộ đã phối hợp với Đảng ủy Bộ Ngoại giao lãnh đạo, chỉ đạo các tổ chức đảng giữ vững vai trò lãnh đạo, triển khai đồng bộ, toàn diện các mặt công tác xây dựng Đảng, thực hiện hiệu quả chức năng quản lý các tổ chức đảng và đảng viên trong và ngoài nước với những kết quả đáng ghi nhận. 

Công tác chính trị, tư tưởng luôn được coi trọng với việc chỉ đạo các tổ chức đảng trong và ngoài nước chủ động, tích cực quán triệt và triển khai đầy đủ các  nghị quyết, kết luận của Trung ương, triển khai hiệu quả các nghị quyết[1] của Đảng ủy Bộ, các cuốn sách của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, đồng thời tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Kết luận 01-KL/TW của Bộ Chính trị, Khóa XIII về việc tiếp tục thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW “về học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII, XIII về tăng cường, xây dựng chỉnh đốn Đảng, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Đảng ủy Bộ chỉ đạo thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới. Trong hai năm vừa qua, Đảng bộ Bộ Ngoại giao đã tích cực hưởng ứng Cuộc thi chính luận về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Ban chỉ đạo 35 Trung ương với số lượng bài dự thi nhiều nhất, đạt chất lượng cao và được Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương tặng Bằng khen tập thể có thành tích xuất sắc trong 05 năm thực hiện Nghị quyết số 35.

Công tác tổ chức xây dựng Đảng được đặc biệt chú trọng. Tròn 4 năm Bộ Chính trị ban hành Quyết định 209-QĐ/TW về hợp nhất Đảng bộ Ngoài nước và Đảng bộ Bộ Ngoại giao, công tác đảng ngoài nước thường xuyên được Trung ương, mà trực tiếp là Bộ Chính trị, Ban Bí thư quan tâm chỉ đạo. Đặc thù của công tác đảng ngoài nước bao gồm các đảng viên của các bộ, ngành, tỉnh, thành ủy đang công tác, lao động và học tập ở nước ngoài, có điều kiện tiếp cận những thành tựu của nhân loại về kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học – công nghệ, song cũng bị tác động, ảnh hưởng nhiều chiều. Đảng ủy Bộ Ngoại giao đã kịp thời kiện toàn bộ máy tham mưu, giúp việc, chuẩn hóa lề lối, quy trình công tác, đổi mới phương thức hoạt động, ổn định hệ thống tổ chức đảng và đảm bảo hoạt động của các tổ chức đảng ngoài nước được thông suốt. Công tác quản lý đảng viên ở nước ngoài tiếp tục được quan tâm, chỉ đạo và được triển khai bảo đảm theo yêu cầu và quy định của Trung ương. Nhờ đó, hệ thống các tổ chức đảng ngoài nước được giữ vững, không ngừng hoàn chỉnh và phát triển, đội ngũ đảng viên ở ngoài nước tiếp tục góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Công tác nghiên cứu, tham mưu cho Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về công tác đảng được triển khai hiệu quả, giải quyết kịp thời một số vấn đề cấp thiết, phức tạp, đặc biệt là quy định về chức năng, nhiệm vụ các cấp ủy trực thuộc hoạt động ở nước ngoài nhằm tăng cường, củng cố tổ chức cơ sở đảng như Quy định 43-QĐ/TW[2] và quy định về nhiệm vụ của đảng viên và công tác quản lý đảng viên ở nước ngoài Quy định 86-QĐ/TW[3]. Năm 2023, Ban cán sự Đảng Bộ Ngoại giao triển khai Đề án trình Ban Bí thư ban hành Quy định về công tác kiểm tra, giám sát đối với tổ chức đảng, đảng viên ở nước ngoài. Đây là Quy định mới nhằm khắc phục những khó khăn, hạn chế để phù hợp với đối tượng, loại hình, chức năng, nhiệm vụ tổ chức đảng, đảng viên được kiểm tra, giám sát trong điều kiện hoạt động ở nước ngoài. Công tác nghiên cứu tham mưu với những kết quả cụ thể đã và đang góp phần hoàn thiện hệ thống các văn bản về công tác đảng ngoài nước.

Công tác kiểm tra, giám sát được thực hiện bài bản và đi vào nền nếp góp phần giữ vững kỷ luật đảng, xây dựng và hoàn thiện quy chế, quy trình bảo đảm hoạt động cơ quan, đơn vị tuân thủ chính sách, pháp luật của Nhà nước. Ban cán sự đảng Bộ Ngoại giao ban hành Nghị quyết tăng cường lãnh đạo công tác kiểm tra việc chấp hành đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong ngành Ngoại giao[4]. Đảng ủy Bộ và Ủy ban Kiểm tra đã nỗ lực rất lớn, vượt qua khó khăn, khắc phục những khuyết điểm đã được các cơ quan liên quan chỉ ra, tìm giải pháp đổi mới phương pháp triển khai các đoàn kiểm tra, giám sát theo quy định của Đảng, phù hợp với đặc thù công tác đảng ở ngoài nước như tăng cường kết hợp các đoàn công tác đối ngoại với kiểm tra công tác đảng; phối hợp công tác thanh tra, kiểm tra hành chính của Chính quyền với kiểm tra, giám sát của Đảng.

Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên

Từ nay đến hết nhiệm kỳ Đại hội XIII, đất nước ta sẽ tiếp tục hội nhập quốc tế toàn diện và sâu rộng, nhiệm vụ đặt ra cho ngành ngoại giao sẽ nặng nề hơn trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực tiếp tục biến động phức tạp, khó lường. Bài học thời gian qua cho thấy phải kiên định Chủ nghĩa Mác-Lê Nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, thường xuyên tu dưỡng đạo đức, nhận thức rõ trách nhiệm, bổn phận trước Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Bước sang giai đoạn mới, với quyết tâm đổi mới tư duy và hành động, các cán bộ đảng viên trong toàn đảng Bộ quyết tâm triển khai đồng bộ cả nhiệm vụ đối ngoại và xây dựng, phát triển ngành, trong đó xây dựng đảng là nhiệm vụ then chốt. Để đạt được mục tiêu đó, cần tiếp tục:

Một, nâng cao nhận thức của các cấp ủy đảng, các đảng viên về ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác đảng. Cần khắc phục hiện tượng “nặng công tác chuyên môn, nhẹ công tác đảng” vẫn tồn tại ở một số cấp ủy. Chất lượng công tác đảng phụ thuộc rất lớn vào chất lượng cấp ủy, đặc biệt là người đứng đầu cấp ủy. Cần không ngừng chăm lo, đào tạo, xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác đảng của Đảng bộ Bộ Ngoại giao, nhất là đội ngũ cấp ủy trên cơ sở, bí thư cấp ủy có năng lực lãnh đạo, trách nhiệm, trình độ, khả năng đoàn kết, tập hợp, giáo dục đảng viên, quần chúng. Đồng thời, cần tăng cường giáo dục nhận thức cho cán bộ, đảng viên để bồi dưỡng lòng nhiệt tình và ý thức trách nhiệm của đảng viên. Xử lý nghiêm khắc những vi phạm để giữ kỷ cương Đảng. 

Hai, đổi mới phương thức lãnh đạo của các cấp ủy, tổ chức đảng. Chú trọng phát huy vai trò và thế mạnh về chuyên môn của các tổ chức cơ sở đảng trong việc triển khai các nghị quyết, chỉ thị của Trung ương và đảng ủy cấp trên. Chuẩn hóa lề lối, quy trình công tác của Đảng bộ. Thường xuyên thực hiện kiểm tra, giám sát với phương châm “giám sát phải mở rộng”, “kiểm tra có trọng tâm, trọng điểm” để kịp thời phát hiện thiếu sót, khuyết điểm để khắc phục

Ba, tập trung xây dựng chỉnh đốn Đảng về tổ chức, nhất là đội ngũ cán bộ ngành ngoại giao. Chi bộ là gốc rễ của Đảng, cán bộ là cái gốc của mọi công việc. Chú trọng xây dựng tổ chức đảng và chất lượng đội ngũ đảng viên ở trong và ngoài nước trong tình hình mới. Phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch, xây dựng được đội ngũ cán bộ, đảng viên ngoại giao trung thành tuyệt đối với lý tưởng của Đảng, với lợi ích của dân tộc, hội tụ đủ tố chất “vừa hồng, vừa chuyên”, thể hiện được bản lĩnh, đạo đức, phong cách ngoại giao Hồ Chí Minh, luôn tỉnh táo, chủ động phòng ngừa, không để tự diễn biến, tự chuyển hóa, tham nhũng, tiêu cực.

Bốn, nâng cao hiệu quả công tác nghiên cứu, tham mưu các văn bản về công tác xây dựng Đảng và công tác đảng ngoài nước trong tình hình mới. Chuẩn bị cho Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng và hướng tới đồng bộ hóa công tác đảng ngoài nước và mô hình tổ chức đảng ngoài nước với hệ thống tổ chức của Đảng, Đảng ủy Bộ Ngoại giao cần nghiên cứu, tổng kết để xây dựng Chỉ thị mới về công tác đảng ngoài nước phù hợp hơn với bối cảnh quốc tế và tình hình hiện nay thay thế Chị thị 51-CT/TW ngày 13/4/2005 của Ban Bí thư về tăng cường công tác đảng ở ngoài nước trong tình hình mới gắn với Thông báo 89-TB/TW ngày 23/4/2012 của Ban Bí thư về tổ chức đảng ngoài nước trong thời kỳ hội nhập quốc tế.

Năm, triển khai toàn diện và mạnh mẽ hơn nữa công tác người Việt Nam ở nước ngoài theo Kết luận 12 của Bộ Chính trị.  Các cấp ủy, tổ chức đảng tập trung chăm lo, tăng cường mối quan hệ gắn bó, đoàn kết giữa đảng viên, quần chúng và cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, đảm bảo điều kiện ổn định để cộng đồng yên tâm phát triển, hướng về quê hương và đóng góp tâm huyết và trí tuệ cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 

Sáu, tăng cường sự phối hợp chặt chẽ giữa Đảng ủy Bộ Ngoại giao với các cấp ủy đảng, các tỉnh thành ủy trong công tác đảng ngoài nước. Kể từ khi hợp nhất với Đảng bộ Ngoài nước theo Quy định 209, Đảng bộ Bộ Ngoại giao vừa thực hiện nhiệm vụ lãnh đạo, quản lý tổ chức đảng, đảng viên ở trong nước, vừa quản lý các tổ chức đảng, đảng viên ở ngoài nước. Việc đổi mới, nâng cao chất lượng công tác xây dựng Đảng và quản lý đảng viên ở ngoài nước không chỉ là trách nhiệm của Đảng bộ Bộ Ngoại giao và các cấp ủy, tổ chức đảng ở ngoài nước, mà còn là trách nhiệm của các ban, bộ, ngành, đoàn thể Trung ương và các cấp ủy địa phương có đảng viên đang công tác, lao động, học tập ở nước ngoài. Do đó, cần thiết lập cơ chế phối hợp nhịp nhàng giữa Ban cán sự đảng Bộ Ngoại giao với các ban đảng, ban cán sự đảng, đảng đoàn và cấp ủy trực thuộc Trung ương trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng đảng ở ngoài nước.

Phát huy 78 năm truyền thống tự hào và vẻ vang của ngành ngoại giao trực tiếp được Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và được các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước qua các thời kỳ quan tâm chỉ đạo, dìu dắt và rèn luyện, Đảng bộ Bộ Ngoại giao sẽ tiếp tục gắn nhiệm vụ xây dựng Đảng với công tác xây dựng ngành để triển khai thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, phát huy các nguồn lực đối ngoại trong việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác đảng ngoài nước. “Dù phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức, các thế hệ đảng viên, cán bộ ngoại giao vẫn sẽ thể hiện được trí tuệ, bản lĩnh, đạo đức và cốt cách của nền ngoại giao thời đại Hồ Chí Minh và kế tiếp được truyền thống đối ngoại quật cường nhưng hòa hiếu của dân tộc Việt Nam, tiếp tục sự tin tưởng, ủng hộ và đáp ứng được sự kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và nhân dân” như niềm tin gửi gắm của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, để ngành Ngoại giao tiếp tục “góp phần rất quan trọng vào thành tựu chung, to lớn, có ý nghĩa lịch sử của đất nước ta”./.

[1] Nghị quyết số 01-NQ/ĐUB ngày 25/8/2021 về “công tác chính trị tư tưởng trong tình hình hiện nay” và Nghị quyết số 02-NQ/ĐUB ngày 24/12/2021 về “nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ đảng viên”, Nghị quyết 07-NQ/ĐUB ngày 15/5/2023 về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ.

[2] Quy định 43 ngày 26/11/2021 của Ban Bí thư về chức năng, nhiệm vụ của đảng bộ, chi bộ cơ sở hoạt động ở nước ngoài trực thuộc Đảng ủy Bộ Ngoại giao.

[3] Quy định 86 ngày 28/10/2022 của Ban Bí thư về nhiệm vụ của đảng viên và công tác quản lý đảng viên ở nước ngoài.

[4] Nghị quyết 02 ngày 20/3/2023 của Ban cán sự đảng Bộ Ngoại giao về tăng cường lãnh đạo công  tác kiểm tra việc chấp hành đướng lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong ngành ngoại giao